Zenica je imala neku vrstu javnog vodovoda još prije 1855. godine. Istina, voda iz tih javnih vodovoda u to doba nije se razvodila po kućama, ali se sa izvora sa Krča, Krivača i Zmajevca dovodila drvenim ili zemljanim čunkovima na javne česme u naselju.
Tako se voda sa izvora na Krču zemljanim čunkovima dovodila na oko 600 metara udaljenu Sejmensku česmu. Sa brda Krivače, iznad Zukića mahale, voda se zemljanim čunkovima dovodila na česmu pred Kočevsku džamiju. Sa izvora na brežuljku zvanom Ćerhana, u podnožju Zmajevca, voda se dovodila kroz čunkove na Šehinu česmu koja se nalazila na mjestu dvorišta sadašnje pravoslavne crkve, a tada u vrijeme turske vladavine, tu je prolazila glavna džada-carski put, Sarajevo-Travnik-Zenica-Doboj-Bosanski Brod.
Vodovodi sa Krča i Krivača bili su u funkciji sve do 1882. godine kada su presječeni izgradnjom uskotračnog kolosjeka željezničke pruge Sarajevo-Doboj-Bosanski Brod.
Ostao je zabilježen i vodovod braće Tarabara, hadži Saliha i hadži Mustafe u mahali Carina. Bio je izgrađen tako da je voda sa jaza rječice Kočeva čunkovima kroz avlijski zid dolazila u avliju Tarabara, gdje je kroz otvoreni kameni oluk padala u kameno tekne, prelijevala preko kamenog tekneta i ispod ploče oticala u bašću.
Premda je Zenica imala vodovode i tabhane još prije 1855. godine, ipak se na osnovu raspoložive dokumentacije može reći da je prvi značajni vodovod izgrađen 1909.-1910. godine, kada je voda dovedena sa izvorišta Strmešnjak. Ukupna dužina vodovoda od 6 kilometara finansirana je od strane Zemaljske vlade u Sarajevu. Kaptaža Strmešnjak, vodovod i rezervoar u naselju Pečuj, izgrađeni su 1887. godine, prema projektu inžinjera Wilhelma Bruknera, a predati su u vlasništvo općini Zenica prilikom kolaudacije dana 28.11.1910. godine.
Za tadašnji vodovod kaptirano izvorište Strmešnjak, izdašnosti (kapaciteta) cca 15l/sec, nalazi se u dolini rječice Gračanice na udaljenosti 5,5 kilometara sjeveroistočno od naselja Blatuša u Zenici. Dovod vode u dužini od 3.565 metara od kaptaže Strmešnjak do rezervoara na brdu iznad naselja Pečuj izveden je sa liveno-željeznim, tzv. „gusanim“ cijevima profila 150 milimetara, a spojevi cijevi su zaliveni olovom. Dužina glavne vodovodne cijevi od rezervoara u naselju Pečuj do početka gradske mreže iznosila je 2.235 metara, a gradska mreža je bila duga oko 6 kilometara. Tada je podignuto 15 javnih česmi.
Zabilježeno je da je 1910. godine Zenica imala 7.215 stanovnika, što znači da je gradski vodovod obezbjeđivao 180 litara po stanovniku svaki dan.
Uz postojanje najmanje 8 izvora-studenaca, niza bunara, te rijeku Bosnu i tri rječice: Babinu, Kočevu i Potok, koje su u to doba bile potpuno čiste, Zeničani su nakon izgradnje javnog vodovoda 1910. godine, imali sasvim zadovoljavajuće i komforno vodosnabdijevanje.
Potreba proširenja kapaciteta zeničkog vodovoda i dovođenja novih količina vode u gradski vodovod se javila izgradnjom kapitalnih objekata šireg društveno-ekonomskog značaja koji su uticali na život, ali i na sudbinu Zenice, kao što su: Rudnik uglja 1880. godine, Fabrika papira 1889. godine, Željezara Zenica 1892. godine, Kazneni zavod 1887. godine i dr. Uz navedena, javno vodovodno preduzeće jedno od najstarijih preduzeća u gradu, sa dugom tradicijom vodosnabdijevanja, kako stanovništva tako i narastajuće privrede.
Opštinska uprava grada Zenice i njen tadašnji gradonačelnik Mehmedalija Tarabar, 1937. godine pokreću projekat rekontrukcije vodovoda u Zenici 1937. godine. Izgrađen je novi vodovod sa rječice Gračanice, evropskog tipa tog vremena sa novim cijevima profila 250 milimetara, kapaciteta 28 litara u sekundi, što je bila gotovo dvostruka izdašnost u odnosu na prethodnu.
Tada se gradi i vodozahvat na otvorenom vodotoku na rječici Gračanica sa uređajima za prečišćavanje vode, kao i pumpnom stanicom koja obrađenu vodu pumpa u novoizgrađeni rezervoar iznad naselja Pečuj.
Broj javnih česmi tada je povećan na 47.
1937. godine Zenica je imala oko 10.000 stanovnika. Sa vodovoda Strmešnjak kapaciteta 15l/sec i vodovoda Gračanica kapaciteta 28l/sec grad je imao na raspolaganju 370 litara vode po stanovniku na dan, čime su se mogle zadovoljiti sve potrebe za vodom, kako stanovnika tako i tada već značajnih industrijskih kapaciteta u Zenici.
Porastom broja stanovnika i razvojem industrije, rasle su takođe potrebe za vodom pa je godine 1948. proširena vodovodna mreža. Pored kaptaže Strmešnjak i vodozahvata iz rječice Gračanice iskorišten je izvor iznad naselja Klopče. Dovedena je voda iz izvorišta Klopče, sa izdašnosti 8l/sec, što znači da je u to vrijeme gradska vodovodna mreža u gradu Zenica imala ukupan dotok oko 50l/sec. Voda sa izvorišta Klopče u to vrijeme korištena je za vodosnabdijevanje naselja neposredno ispod izvorišta i novonastalog pogona klaonice i primarne obrade mesa „Zmajevac“. Dakle, u početku je vodovod Klopče bio zasebna cjelina, odnosno nije bio spojen sa gradskom vodovodnom mrežom.
Godine 1954. Zenica broji već 35.000 stanovnika, što zahtijeva obezbjeđenje i dovođenje novih dodatnih količina pitke vode u grad. Pristupa se izgradnji dovoda vode preko naselja Crkvice, iz Babine rijeke, sadašnji vodozahvat Kasapovići (ranije Šutovića han, iza pećine) u dužini 4 kilometra i projektovanim kapacitetom od 200 litara u sekundi.
Taj vodovodni sistem za to doba je predstavljao pravu modernu „fabriku vode“. U najkraćem roku izgrađeni su pjeskolovi, taložnici, brzi taložnici sa koagulacijom, pješčani filteri, uređaj za definfekciju, dvokomorni rezervoar čiste vode kapaciteta 500 m3. Dovodom vode iz Babine rijeke 1958. godine, obezbjeđene su dovoljne količine vode za grad Zenicu.
Međutim, tokovi razvoja grada Zenice ubrzo nameću potrebu dovođenja novih količina vode. 1967. godine je postignut konačan dogovor i donesene odgovarajuće odluke od strane skupštine opštine Vitez i skupštine opštine Zenica, a 1968. godine je počela izgradnja vodovoda Kruščica.
Do kraja 1969. godine izgrađene su kaptaže na izvorištu i cjevovod Kruščica-Zenica u dužini od 22 kilometra, te je iste godine i pušten u funkciju. Maksimalni kapacitet izvorišta je 520l/sec koja se po sporazumu općina dijeli u odnosu 23% za Vitez i 77% za Zenicu.
Cjevovod Kruščica-Zenica je projektovan po navedenom maksimalnom kapacitetu. Voda se sa izvorišta Kruščica u početku dovodila u distributivni rezervoar na brdu Zmajevac, čije dvije vodne komore imaju ukupnu zapreminu 750 m3. Godine 1980., takođe na brdu Zmajevac, izgrađen je novi rezervoar. Zapremina ovog rezervoara je 2×10.000 m3, što znači da se radi o impozantnom, a nadasve veoma značajnom vodovodnom objektu za vodosnabdijevanje grada Zenice. Sada se voda sa izvorišta Kruščica doprema i disponira u oba rezervoara: stariji – Zmajevac 1 i noviji – Zmajevac 2, a nalaze se na međusobnoj udaljenosti od nekoliko stotina metara.
Odmah po završetku vodovoda sa Kruščice izbačen je iz upotrebe vodozahvat i vodovod sa rječice Gračanice, a glavni razlog ovome jeste zagađenje rječice Gračanice jer se uzvodno od vodozahvata širilo nekoliko naselja.
Dakle, od 1969. godine do danas, grad Zenica i okolna prigradska naselja imaju 4 izvora napajanja, odnosno 4 podsistema koji su preko odgovarajućih spojnih sistema i regulacije povezani i čine jedinstven sistem javnog vodosnabdijevanja grada i prigradskih naselja, od Janjića na jugu, do Banloza na sjeveru i od Gornje Gračanice na istoku do Vjetrenica na zapadu.
JP „VIK“ d.o.o. Zenica je od osnivanja do danas prolazilo kroz niz različitih organizacionih formi i naziva. U periodu od od 1951. do 1954. godine, registrovano je preduzeće Gradski vodovod i kanalizacija Zenica, koje je 1956. godine preregistrovano u Komunalno preduzeće „Vodovod i kanalizacija“ Zenica.
Komunalno preduzeće „Vodovod i kanalizacija“ se 01.09.1965. godine integrisalo sa Građevinskim preduzećem „Rad“, pa je nastalo novo Komunalno preduzeće „Vodorad“ Zenica, koje je funkcionisalo do 1978. godine.
15.06.1978. godine je formirano preduzeće KRO „Komrad“ Zenica u kojem su bila integrisane sve komunalne djelatnosti, uključujući i OOUR „Vodovod i kanalizacija“.
Posljednja reorganizacija preduzeća, izvršena je 01.01.1990. godine. Od tada ovo postaje zasebno preduzeće RO „Vodovod i kanalizacija“ p.o. Zenica, još uvijek društveno preduzeće sa radničkom samoupravom.
Dana 17.08.2006. godine usvajanjem odluke o usklađivanju statusa sa Zakonom o privrednim društvima i Zakonom o javnim preduzećima Javno preduzeće „Vodovod i kanalizacija“ p.o. prelazi u Javno preduzeće „Vodovod i kanalizacija“ d.o.o. Zenica.
